Vegetariër of veganist?


Deel 2: vitaminen

Ooit, toen we nog traditioneel aten én alleen datgene wat in onze omgeving voorkwam, werden we voorzien van alle voedingsstoffen die we nodig hadden en aten we intuïtief precies datgene om gezond te blijven. We zien dit heden ten dage nog steeds bij de mensen die in de beroemde blue zones wonen. Tegenwoordig is het minder vanzelfsprekend dat wat we eten bijdraagt aan onze gezondheid. We hebben heel veel keuze, ook heel veel ongezonde keuzes en we halen allang niet meer alles uit onze voeding. Supplementen nemen is noodzakelijk geworden, maar de basis blijft altijd een goede, weloverwogen voeding. Waar we in het eerste artikel over dit thema de eiwitten en vetzuren bespraken, leggen we nu de focus op vitaminen. Van welke vitaminen hebben we meer nodig als we vegetarisch of veganistisch eten en wat is het belang ervan?

Vitamine B12

Van vitamine B12 is alom bekend dat vegetariërs en veganisten deze het beste kunnen suppleren. Ja, de darmen maken een klein beetje aan, maar dat is voor eigen gebruik. En ja, er zijn ook plantaardige bronnen, zoals algen en zeewier die een stof bevatten die eruit ziet als B12, maar in het menselijk lichaam niets doet*.
Je hebt echt dierlijke producten zoals vlees, vis, zuivel of eieren nodig om in de behoefte te voorzien. Of een supplement.

Wat B12 doet in je lichaam

Vitamine B12, samen met partners folaat (de natuurlijke vorm van foliumzuur) en vitamine B6, is essentieel voor ieder groeiproces in het lichaam. Zo zijn B12 en folaat bijvoorbeeld betrokken bij de vorming van DNA en RNA, ons erfelijk materiaal. Geen geringe taak. Vitamine B12 en folaat zijn ook nodig om rode en witte bloedcellen aan te maken. Ze zorgen er voor dat ijzer vervoerd kan worden naar de cellen. Een laag hemoglobinegehalte kan wijzen op een tekort aan beide vitaminen. Vermoeidheids- en concentratieproblemen zijn daarvan het gevolg. Daarnaast is vitamine B12, samen met folaat en B6, noodzakelijk voor een goed werkend zenuwstelsel. Tenslotte dragen deze drie vitaminen bij aan een laag homocysteïnegehalte van het bloed. Wanneer dit gehalte te hoog is, bestaat er een grotere kans op hart- en vaataandoeningen en de ziekte van Alzheimer.

Er zijn experts die pleiten dat B12, net als foliumzuur, standaard geadviseerd gaat worden tijdens de zwangerschap (wij hopen dat in de reguliere medische wereld overgegaan zal gaan worden op het adviseren van de natuurlijke vorm van foliumzuur, folaat). Het blijkt namelijk dat een lage vitamine B12-status, net als een tekort aan folaat, een neuraalbuisdefect kan veroorzaken (zoals een hazenlip of een open ruggetje). Ook is uit onderzoek gebleken dat een tekort aan vitamine B12 een relatie heeft met onvruchtbaarheid en miskramen (1). Een tekort bij de moeder tijdens de zwangerschap kan er voor zorgen dat het kind aan het leven begint met een tekort.

Symptomen van een tekort

Een vitamine B12-tekort uit zich bij iedereen anders. Waar de één met name last heeft van vermoeidheid, tintelingen in de uiteinden van het lichaam, geheugenverlies of spierkrampen, heeft een ander problemen met zich concentreren, of is er sprake van een ontstoken tong, menstruatieklachten of depressiviteit. Wel zijn er een aantal klachten die vaker voorkomen, zoals: vermoeidheid, psychische problemen, neurologische klachten, een ontstoken of dikke tong, het koud hebben en verlies van eetlust.
Het spectrum aan klachten is dus erg breed en wordt vaak niet herkend als zijnde een B12-tekort en ook niet gediagnosticeerd vanwege tekortschietende testmethoden. Stichting B12 Tekort geeft een gedetailleerde beschrijving van mogelijke klachten bij een tekort: Zou ik een B12-tekort kunnen hebben? | Stichting B12 Tekort. Je kunt op deze website sowieso veel informatie vinden.

Wat is een tekort?

Als je zuivelproducten en eieren eet, krijg je vitamine B12 binnen. Volgens de bond voor vegetariërs zou dit voldoende moeten zijn om je B12-status goed te houden (2). Veel mensen die bewust eten, nemen echter veel minder zuivelproducten dan voorheen standaard was. Daarnaast zijn de ADH’s behoorlijk verouderd. Er is nooit onderzocht wat nodig is voor een optimale gezondheid. Gelukkig doet de orthomoleculaire wetenschap dit wel. En dan blijkt dat van de meeste vitaminen en mineralen veel meer nodig is. Zo ook van vitamine B12.

Hans Reijnen, voormalig huisarts en auteur van het boek ‘Vitamine B12-tekort, oorzaak van vele chronische klachten’, ontdekte in zijn praktijk, vanuit literatuuronderzoek, bioresonantiemetingen** bij honderden patiënten alsmede regulier bloedonderzoek, dat de toen geldige onderwaarde voor het diagnosticeren van een B12-tekort veels te laag lag. Dat zal nu anno 2023 niet veel anders zijn. Volgens Reijnen zou de onderwaarde minstens op 300pmol/liter moeten liggen. Maar af en toe had hij patiënten wiens B12-waarde boven de 300 pmol/L lagen, die toch tekortsymptomen vertoonden en opknapten van een behandeling (3). Als gehanteerde waarden absoluut genomen worden en er niet gekeken wordt naar het individu en diens klachten, dan bestaat dus de kans dat de boot (de diagnose) gemist wordt.

Een tekort behandelen

Als je een bloedonderzoek hebt laten doen, is het verstandig om de waarden van de meting (soms zijn er meerdere waarden bepaald) op te vragen. Zodat je zelf of bijvoorbeeld een orthomoleculair deskundige kunt inschatten of een tekort waarschijnlijk is of niet. Je kunt ook een zelftest doen onder begeleiding van een therapeut, voor een juiste interpretatie. Zo’n test kun je bij ons in de webshop aanschaffen, zie Holo TC test – Actief vitamine B12 waarde – Nano Mineralen.

Je kunt een tekort ook via energetische methoden laten bepalen. Het mooie van deze methoden is dat er ook getest kan worden wat de optimale dosering is en door de tijd heen afgestemd kan worden op de behoefte van het lichaam op het moment van een nieuwe meting. Maar als je klachten hebt die gerelateerd kunnen zijn aan een B12- tekort, is het ook een optie om een goed vitamine B12-supplement aan te schaffen met een hoge dosering en de vormen die het lichaam optimaal kan benutten. Nemen je klachten af, dan weet je dat je een tekort had. Vraag hiernaar bij je gezondheidswinkel, advieswebsite of andere gezondheidsdeskundige.
Vitamine B12 wordt als niet-toxisch beschouwd, 50 jaar behandeling met hoge doseringen bewijst dit. Het blijkt ook uit wetenschappelijk onderzoek (4).

*Uitzondering op de regel is nori, waar de beroemde sushivellen van gemaakt zijn. Soms zit hier wel bruikbare B12 in. Bij het oogsten van het zeewier waar de nori van gemaakt wordt, kunnen namelijk kleine zeedieren (vis en kreeftachtigen) mee gevangen worden. Deze worden samen met het zeewier verpoederd en tot vellen geperst. De nori is in dat geval niet geheel plantaardig meer. Je kunt dit aan de buitenkant niet zien, noch wordt het op de verpakking vermeld.

** Bioresonantie therapie is een complementaire geneeswijze die stelt dat elk orgaan een specifieke trillingsfrequentie van elektromagnetische aard heeft. Bij ziekte of onbalans in het lichaam kan die trilling verstoord zijn. Tijdens de bioresonantie therapie kan deze verstoring met behulp van een bioresonantie apparaat worden vastgesteld en gecorrigeerd.

Vitamine A en D

In lang vervlogen tijden was het een dagelijks ritueel: voor ieder gezinslid een lepel levertraan. Tot tranen aan toe, want lekker was het niet. Wel heel heilzaam! Door dit dagelijkse voedingssupplement zorgden mensen voor een goede vitamine A en D status en kregen ze ook nog omega 3-vetzuren binnen. De levertraan raakte uit de mode in een tijd waarin alle vetten verdacht raakten. Gelukkig weten we inmiddels dat de juiste vetten juist heel belangrijk zijn voor een goede lichamelijke en geestelijke gezondheid. Vitamine D is een belangrijke vitamine om de weerstand tegen infecties hoog te houden, maar ook om het immuunsysteem te ondersteunen in het tegengaan van talloze chronische aandoeningen en tumorvorming. Vitamine D heeft nog veel meer functies en wordt daarom ook wel eens de koning van de vitaminen genoemd. Dit is zeker niet onterecht. Er is wereldwijd veel aandacht voor en er wordt intensief onderzoek naar gedaan. Vitamine D heeft een sterrenstatus.. En tekorten komen wereldwijd veelvuldig voor. Een tekort kun je gemakkelijk laten bepalen via de huisarts of een zelftest doen, zie Holo TC test – Actief vitamine B12 waarde – Nano Mineralen.

Daardoor lijkt die andere in vet oplosbare vitamine, het zusje vitamine A, de mindere van de twee. Terwijl deze vitamine minstens zo’n belangrijke taak heeft als het gaat om ons immuunsysteem als vitamine D. Niet voor niets wordt vitamine A wel eens de ‘anti-infectievitamine’ genoemd. Met vitamine A is iets raars aan de hand. We worden gewaarschuwd voor een teveel, vooral als je zwanger bent. Dit was trouwens ook lang met grote broer vitamine D het geval. Bij vitamine D was men bang voor toxiciteit bij hoge doseringen, waarvan we inmiddels weten dat die toxiciteit vele malen hoger ligt dan vroeger werd aangenomen. Vanuit de angst voor een teveel, ontstaat gemakkelijk een tekort.

Veel zwangere vrouwen hebben hierdoor een vitamine A-tekort, wat echt een gemis is, aangezien vitamine A noodzakelijk is voor de vorming van de botten en haarvaten van het ongeboren kind. Vegetariërs en veganisten ontwikkelen ook sneller een tekort, omdat vitamine A, net als D, vooral in dierlijke voedingsmiddelen zit. Betacaroteen, de voorloper van vitamine A en een antioxidant die voor de kleur van gele, oranje en rode groenten en vruchten zorgt, kan omgezet worden naar vitamine A. Daarom wordt aangenomen dat vegetariërs en veganisten weinig risico lopen om een tekort te ontwikkelen. De omzetting van betacaroteen naar vitamine A verloopt in de praktijk echter een stuk minder optimaal dan gedacht. Het omzettingsproces is van een heleboel factoren afhankelijk en weegt zeer nauw (5). Zowel het spoorelement zink als jodium is nodig voor de omzetting en van deze spoorelementen is het meestal geen vetpot bij  vegetariers en veganististen.

Vitamine A en D3 kun je samen nemen in één supplement. Er zijn druppeltjes verkrijgbaar op basis van plantaardige olie. De aanbevelingen van de Gezondheidsraad qua doseringen zijn in Nederland aan de lage kant. Aanbevolen doseringen van vitamine D van complementair geschoolde gezondheidsdeskundigen liggen grofweg tussen de 25 en 100 mcg per dag, afhankelijk van de leeftijd, het seizoen, een eventueel geconstateerd tekort, etc. Als de dosering van vitamine D3 aan de hoge kant zit en als je ouder dan 40 bent, is het verstandig om daarnaast extra vitamine K2 te gebruiken.

Vitamine K2

Waar vitamine D ervoor zorgt dat calcium door de darmen opgenomen wordt in het interne milieu van het lichaam, is vitamine K2 er verantwoordelijk voor dat calcium op de juiste plekken in het lichaam terecht komt. En niet gaat zitten aan de binnenkant van je aderen bijvoorbeeld. Vitamine K2 kan dan ook helpen in het voorkomen en tegengaan van aderverkalking. In het kort gezegd is vitamine K2 noodzakelijk voor een goede bloedstolling en voor de gezondheid van het hart en de botten.

Vitamine K2 is net als vitamine A en D een in vet oplosbare vitamine en deze vitaminen werken synergistisch; ze versterken elkaars werking en vullen elkaar aan. K2 komt vooral voor in rauwe, gefermenteerde (zure) zuivelproducten. Als veganist kun je K2 uit natto halen. Natto wordt gemaakt van gefermenteerde sojabonen of kikkererwten en komt oorspronkelijk uit de Japanse keuken. Maar zeg nou zelf, wie eet dit op regelmatige basis? Je kunt je K2 waarde laten meten en/of je doet op regelmatige basis een kuurtje. Vanuit de orthomoleculaire geneeskunde wordt geadviseerd om standaard K2 te nemen als je ouder dan 40 jaar bent. Vraag ernaar bij je favoriete gezondheidswinkel of een orthomoleculaire deskundige!

En tenslotte: meten is weten. Je kunt ook een test doen speciaal voor vegetariërs die de bloedwaarden meet van vitamine B12, ijzer, ferritine (eiwit dat de opslag van ijzer regelt en dus een maat is voor de reservehoeveelheid ijzer) en vitamine D, zie Vegetariër profiel bloedtest – Nano Mineralen.